Akciğer kanseri sık saptanan ve kanserler arasında en ölümcül olan kanser türlerinden birisi. Ne yazık ki, akciğer kanserli hastaların sadece yüzde 20-30’u erken evrede teşhis ediliyor. Hastalar çoklukla teşhis sırasında ileri evrede oluyor ve sonuçlar da çoklukla tatmin edici değil. Bize bu bilgileri veren TÜSAD Akciğer Kanseri Çalışma Grubu Başkanı Prof. Dr. Ufuk Yılmaz, “Bir çok kanser türünün baş nedeni olarak bilinmesine rağmen, tütün epidemisi dünyadaki en büyük halk sağlığı tehditlerinden biri olmaya devam ediyor” dedi.
Ezgi Aktaş
TÜSAD (Türkiye Solunum Araştırmaları Derneği ) Prof. Dr. Ufuk Yılmaz, 1-7 Nisan Kanser Haftası kapsamında sorularımızı yanıtladı. Kanser türleri arasında en ölümcül olanı olarak bilinen akciğer kanseri hakkında şu bilgileri verdi:
- Hocam tütün ve kanser arasında nasıl bir ilişki bulunuyor?
Genel olarak, her yıl yaklaşık 8 milyondan fazla kişinin hayatını kaybediyor. Bu ölümlerin 7 milyondan fazlası, direk olarak tütün ile ilişkili hastalıklar sonucunda olurken yaklaşık 1.2 milyon kişi sigara içmediği halde pasif tütün dumanına maruziyet nedeniyle ölmektedir. Tütün ürünlerinin tüm şekilleri zararlıdır ve emniyetli denebilecek bir az-çok seviyesi de yoktur. Sigara, dünyada en sık tüketilen tütün mamulüdür. Diğer tütün ürünleri arasında nargile, puro, pipo, elektronik sigara, ısıtmalı tütün ürünleri bulunmaktadır. Nargile, sigara kadar tehlikelidir. Elektronik veya ısıtmalı tütün ürünleri oldukça bağımlılık yapıcı ve sağlık için tehlikeli özelliklere sahiptir. Baş ve boyun, yemek borusu, ağız, dil, dudak kanserleri için risk oluşturmaktadır. Dünyada 1.3 milyar tütün ürünleri kullanıcısının yüzde 80’i düşük ve orta gelir düzeyine sahip ülkelerde yaşamaktadır. Doğal olarak tütün ilişkili hastalıkların ve ölümlerin çoğu da bu ülkelerdedir. Bu ülkelerdeki sigara içiciler ailelerinin yiyeceklerinden kısarak arttırdıkları parayı sigaraya harcamaktadırlar.
PASİF TÜTÜN DUMANI MARUZİYETİ ÖLDÜRÜR
- Hocam bir de sigara içmeyen ama maruz kalan insanlar var. Onlar açısından durum nedir?
Pasif tütün dumanı maruziyeti, sigara, nargile ve diğer tütün ürünlerinde yanma sonucu meydana gelen dumanın kapalı ortamlarda solunması ile oluşur. Pasif maruziyetin bilinen bir güvenli seviyesi yoktur. Her yıl 1.2 milyon erken ölüme neden olmaktadır. Ayrıca, ciddi kardiyovaskuler ve solunumsal hastalıkların nedenidir. Dumansız hava sahası uygulaması sigara içmeyenlerin sağlığını korur ve sigara içenleri bırakmasını özendirir.
RESİMLİ SAĞLIK UYARILARI İŞE YARIYOR
*Sigara içilmemesi konusunda çeşitli uyarılar yapılıyor. Örneğin; paketlerin üzerinde bazı uyarılar yer alıyor. Bunların etkisi nasıl?
Sigara paketlerinin üzerindeki resimli sağlık uyarıları sigara içenleri bırakmaları yönünde ikna edebilir böylelikle hem sigara içenleri hem de ev içinde veya kamu alanlarında pasif sigara dumanına maruz kalanların sağlığını koruyabilir. Dumansız hava sahası uygulamasının hayata geçmesini kolaylaştırabilir. Resimli uyarılar tütün kullanımının zararları konusunda halkın farkındalığını önemli derecede arttırıyor. Görsel veya yazılı medya ya da sosyal medyada oluşturulan kamu spotları da tütüne olan talebi azaltabilir, toplumsal inancı arttırabilir sigara içmeyenlerin sağlığını koruyucu etki yapabilir. Sigara reklamındaki yasaklar tüketimi azaltır. Tütün ve tütün ürünleri reklam, promosyon ve sponsorluklarının yasaklanması tütün kullanımını azaltır. Dolaysız yasaklar; Televizyon, radyo ve yazılı basın, reklam panoları ve sosyal medya platformlarında reklamların yasaklanması. Dolaylı yasaklar; sosyal sorumluluk projelerinde, sponsorluklarda, tütün şirketlerinin görev almasının engellenmesi, tütün ürünlerinde indirim ve indirim duyurularının yasaklanması .
VERGİLERDEKİ ARTIŞ SİGARA KULLANIMINI AZALTIR
- Hocam sigara kullanıcılarının çok şikayetçi olduğu bir konu da vergiler. Bir hekim olarak siz ne düşünüyorsunuz bu konuda.
Vergilerdeki artış sigara kullanımını azaltır. Tütün ürünlerindeki vergiler sigara ile mücadelenin maliyet-etkin yöntemlerinden biridir. Gençler ve düşük gelir düzeyine sahip ailelerin sağlık giderlerini azaltır. Sigara fiyatlarındaki yüzde 10’luk artış sigara tüketimini gelişmiş ülkelerde yüzde 4, az gelişmiş ülkelerde yüzde 5’lik bir azalma sağlar.
- Sigarayı bırakmak için yardım gerekir mi?
Sigara içenlerin sigarayı bırakma için yardıma gereksinimleri vardır. Sigaranın neden olacağı sağlık problemleri konusunda bilgi sahibi olanlar, sigaranın tehlikesini bilenlerin çoğu sigarayı bırakmak istediklerini belirtirler. Yardım olmaksızın sigarayı bırakma çabalarının ancak yüzde 4’ü başarıya ulaşır. Profesyonel destek ve etkisi kanıtlanmış sigarayı bırakma ilaçları sigarayı bırakma çabalarında başarıyı 2 kat arttırır.
AKCİĞER KANSERİNDE ERKEN TEŞHİS ÖNEMLİDİR
- Günümüzde farkındalığı arttırmak için “Kanserde erken teşhis hayat kurtarır” çok önemli bir duyurudur. Peki, nasıl erken teşhisi konulabiliyor?
Sıkıntı bu soru ile başlıyor. Çünkü bu alandaki kanıtlar herkesi tatmin etmiyor. Tüm hekimleri de tatmin etmiyor, ülkelerin yöneticilerini de tatmin etmiyor. Elimizdeki etkisi kanıtlanmış ve önerilebilir hale gelerek kimi ülkeler tarafından uygulanan yöntem “düşük doz akciğer bilgisayarlı tomografi (DDBT) ” ile riskli kişilerin bir süre için periyodik taranmasıdır. Ülkemiz sağlık otoritesi ve geri ödeme kurumu henüz (ki uzun yıllardır) bu yönteme onay vermedi. Bir proje de geliştirmedi. Akciğer kanseri için başkaca kanıtlanmış bir yöntem de yok. Bu durumda soruyu tekrar ve kalın harfler ile soralım. Akciğer kanserinde erken teşhisi ülkemiz şartlarında nasıl sağlarız? Cevap; Tesadüfen.
YASAL OLMAYAN SİGARA VE TÜTÜN ÜRÜNLERİ TİCARETİ DURDURULMALI
Prof. Dr. Ufuk Yılmaz, kaçak tütün ve tütün ürünleri ne ilişkin sorumuza şu yanıtı verdi: “Bu ürünlerin ticareti ciddi bir sağlık, ekonomi ve güvenlik problemidir. Dünyada tüketilen her 10 sigara ve tütün ürününden 1’isi kaçak üründür. Yüksek vergi oranları etkili bir yöntemdir ancak bu vergi oranlarının getirdiği vergiden kaçma ve kaçınma isteği kişileri kaçak ürünlere yöneltmektedir. Bu durum da tütünle mücadele tedbirlerini zayıflatma riski oluşturur. Bu nedenle, kaçak tütün ürünleri ile mücadelede taviz verilmemelidir.
YENİ GELİŞTİRİLEN NİKOTİN VE TÜTÜN ÜRÜNLERİ SORGULANMALI
Isıtılmış tütün ürünlerinin (ITÜ), karsinojenleri içeren toksik bir ürün olduğu bilindiğini hatırlatan Prof. Dr. Ufuk Yılmaz, bu konuda şu uyarıları yaptı: “Tütünün ısıtılması veya tütün içeren cihazın aktivasyonu ile nikotin ve toksik kimyasalları içeren solunabilir bir ürün oluşur. Bu ürün bağımlılık yapan nikotin ile bir takım katkı maddeleri ve aromalar içerir. Bu ürünlerin, sigara ve diğer tütün ürünlerinden daha az zararlı olduğu yönünde güvenilir kanıtlar yoktur. Bu ürünlerin, sevdiklerimizin pasif kullanımında zararsız olduğuna dair kanıt da yoktur. Elektronik sigaralar, nikotin içerebilir ya da içermeyebilir. Ancak, propilen glikol, gliserol ve değişik aromalar içerir. Bunlar sağlık yönünden emniyetli değildirler. Nikotin içerenler bağımlılık yaparlar ve kalp akciğer hastalıkları ve gebeler için risk oluştururlar.”
